Voices of America 5

Als we vertellen dat we op vakantie naar Amerika gaan, levert dat anno 2025 vaak opgetrokken wenkbrauwen op. Wat hebben we daar nu te zoeken? Maar is men daar allemaal opeens een ‘plurk’? Tijdens onze reis door het diepe zuiden van Amerika praten we met mensen die we onderweg ontmoeten. Lees ‘Voices of America’ en oordeel zelf. Dit is de vijfde aflevering van een reeks.

Vertel eens over jezelf?

“Mijn naam Kenzkei is een verzinsel van mijn vader, die houdt ervan leuke combinaties te verzinnen. Ken is een typische Amerikaanse naam, gecombineerd met een Japanse. Mijn ouders zijn beiden doof dus ik ben opgegroeid met ASL, American Sign Language. Toen ik naar school ging, moest ik leren spreken. Dat leverde soms wel vreemde situaties op. Ik liep eerst ook best achter maar ik leerde snel. Ik wilde naar college maar op highschool verveelde ik me de hele tijd. Daardoor ben ik gelijk op mijn achttiende gaan werken. Eerst in een restaurant; dat vond ik uiteindelijk niet prettig. Je maakt lange uren, komt thuis en ruikt nog naar eten. Alleen het gratis eten was fijn. Via een website zag ik een leuke baan, solliciteerde en kreeg de baan. Ik blijk echt goed te zijn in sales. In Amerika heb je niet veel vrije dagen. Ik ga nu twee weken naar Kopenhagen, mijn vriendin Isabella opzoeken. Voor het eerst heb ik een paspoort. Ik ben zenuwachtig, mag je best weten.”

Wat maakt je gelukkig?

“Van veel dingen word ik gelukkig. Ik hou ervan om te mountainbiken in de bergen. Ik ben opgegroeid in Utah en daar heb je prachtige trails in de bergen. Dan kom je thuis onder de modder haha.”

Wie heeft je gevormd tot de persoon die je nu bent?

“Oh, verschillende mensen! Maar de belangrijkste persoon in mijn leven tot nu toe is mijn vader. Hij heeft mij geleerd om aardig te zijn voor mensen, om te sparen, ‘good values’. Ook mijn baas heeft een goede invloed op mij. Ik had een gebroken pols na het mountainbiken, geen verzekering en hij hielp me goed op weg met alles. Daarnaast speelt mijn vriendin Isabella een grote rol in mijn leven. Zij is echt een mooi persoon.”

Wat is een gewoonte of ritueel waar je niet zonder kunt?

“Ik denk dat ik geen vaste gewoonte heb. Koffie elke morgen? Nee, ik drink geen cafeïne. Ja, ik weet het al: elke morgen dans ik. Ik zet muziek op van mijn favoriete band ‘The 1975’ en dans. Ik kan dan de wereld voor even vergeten. Voor de rest van de dag ben ik dan in een goede bui.”

Waar maak je momenteel zorgen over?

“Ik heb teveel ambities, dat baart me wel zorgen. Mijn vader leert me om geduldig te zijn maar ik wil alles tegelijk doen.”

Wat geeft je hoop?

“Het leven is niet altijd gemakkelijk. Maar ik ga ervan uit dat het altijd beter wordt. Op het einde is alles okay en anders is het nog niet het einde.”

Wat was een keerpunt in je leven?

“Toen ik begon te werken twee jaar geleden gaf dat mij de mogelijkheden om te doen wat ik wil. Door mijn baan kan ik ook nu op reis naar Kopenhagen. Ik ga een totaal ander deel van de wereld zien. En dat is ‘pretty cool’.”

Wat ga je doen als je de hoofdprijs in de loterij wint?

“Als ik de jackpot win, ga ik gelijk met pensioen. Ik zou dan elke dag gaan mountainbiken. Heerlijk! Ik kan me nog zo herinneren dat ik als kind een jongen op een bike zag en daarna heb ik mijn vader een jaar lang gesmeekt om een eigen mountainbike.”

Wat is je lievelingsplek in de USA?

“Dat zijn zonder twijfel de bergen in Utah. Je hebt daar ‘The Bench’, een berg waarop je kunt zitten en uitkijken over de vlakte. Prachtig. En Utah heeft de beste sneeuw van de wereld, he!”

Wat zou je doen als je het één dag voor het zeggen hebt in Amerika?

“Ik zou gelijk de infrastructuur verbeteren. Die is hopeloos voor andere weggebruikers dan automobilisten. Amerikanen gaan veel te veel uit van hun auto’s. Ik heb ook een wagen maar ik wil ook wel eens naar de winkel lopen. Ik zou wandelpaden aanleggen en vooral fietspaden natuurlijk zodat ik veilig kan mountainbiken.”

Sophia in USA XIX

De Memphis Pyramid trekt al langere tijd onze aandacht. Vanuit het centrum van Memphis zie je de zon weerkaatsen in deze piramide als een vuurtoren aan zee. Een jongeman in Birmingham, sprak er vol bewondering over. Volgens hem was het een geweldige ervaring om binnen te kijken. We besluiten deze laatste ochtend in Memphis daarnaar toe te gaan.

Vooraf hebben we het idee dat er een shopping mall is gevestigd. Komt goed uit, de dollar staat laag en ik kan wel een nieuwe (grotere, haha) spijkerbroek gebruiken. Onderweg lopen we langs statige gebouwen en historische woonhuizen, afgewisseld met lege parkeerterreinen en dichtgetimmerde panden. In het noorden van Memphis zien we veel daklozen. Bij een groenstrook liggen de banken vol met plastic tassen huisraad of kleding van mensen die hier blijkbaar ’s nachts slapen. Memphis boezemt me geen angst in en ik voel me er niet onveilig. Wel hoor ik dat er ’s avonds criminaliteit is, dat de restaurants niet voor niets na negen uur sluiten.

De piramide is niet toegerust op mensen die er wandelend arriveren. We naderen het gebouw via de achterkant, vanuit de stad; de voorkant staat waarschijnlijk naar de Mississippi rivier toe. Binnen slaan we achterover van verbazing. Er is een mega outdoor winkel in gevestigd en later zien we ook de balkons van het hotel Big Cypress Lodge. We lopen in de schemering (om 1 uur) over een houten bruggetje met aan weerskanten water. Er zwemmen vissen! Even verder zien we zelfs krokodillen liggen.

Een trap leidt naar de eerste etage (er is ook een lift natuurlijk). Naast de trap staan opgezette geiten, herten, een beer, wilde zwijnen. Boven kun je geweren kopen, revolvers, kluizen om de wapens in te bewaren, apparaten om zelf kogels te maken, bogen. Er is een soort kermisattractie waar je kunt laten zien hoe goed je kunt schieten. Ik probeer het ook voor een halve dollar en laat het ‘stinkdiertje’ tevoorschijn komen uit z’n boomstam. Naast me staat een man met zijn zoons voor vele dollars te knallen. Een man duwt met een tevreden gezicht zijn karretje met daarin een bbq en accessoires. Deze outdoor-zaak is ingericht zoals je een attractie in een Disneypark zou verwachten! Het is een beleving, zal ik maar zeggen.

Vandaag maken we ook een tour in de Sun Studio, een legendarische studio waar vele bekende artiesten in de jaren vijftig voor vier dollar hun lied konden laten opnemen. We horen een achttienjarige Elvis zingen die als vrachtwagenchauffeur een paar maanden moest sparen daarvoor. Dat nummer interesseerde de eigenaar van Sun Studio niet, die wilde meer rock & roll, geen rustige ballads produceren. Hij zag eigenlijk niets in Elvis. Totdat Elvis werd geïnterviewd door disc jockey Dewey Phillips en hij ‘That’s All Right’ zong, vanuit zijn tenen, zoals Elvis gewend was temidden van zijn – zwarte – vrienden. 

Luisteraars belden naar de studio en wilden meer weten over die zanger. Het was het begin van de carrière van Elvis Presley. De gids is een jonge vrouw die muzikant is. Ze laat op de gitaar horen hoe Johnny Cash een drumpartij imiteerde. “Cool dat ik samen kan spelen met Cash”, lacht ze. De tour door de Sun Studio is goed. Het geeft een mooi beeld van de beginjaren van rock & roll. Voor mij staat de tour in Muscle Shoals met gids Chase echter nummer 1!

Het is weer heerlijk rond te zwerven in Memphis. We drinken ergens koffie waar een bezoeker binnenloopt, aan een schaaktafel gaat zitten en een andere bezoekster uitnodigt voor een partij. Halverwege stelt de schaker zich voor, hij is gekleed alsof hij zo van een werkafspraak komt, aktetas achteloos naast hem op de stoel. Hij geeft een tip voor een goed restaurant. Als we nog even willen wachten, kunnen we een lift krijgen. Het is heel aardig, maar we lopen liever nog even door de stad. Morgen zitten we weer uren in het vliegtuig. Bedankt voor jullie aandacht!

Sophia in USA XVII

Heb ik eigenlijk eerder over Amerikanen geschreven en hun leefwijze, althans voor zover ik het kan beoordelen? In Amerika lijkt het alsof we in Nederland of Europa zijn. Ogenschijnlijk ziet alles eruit zoals wij het gewend zijn. Mensen gaan naar hun werk, er zijn leuke bars en restaurants. Maar als je hier bent, ontdek je zoveel verschillen met zoals wij in Nederland leven.

Neem de porties: die zijn standaard megagroot. Je bestelt een gerecht en denk dan daarmee klaar te zijn. Niets is minder waar. Welke dressing wil je bij je salade? Je mag 1 of 2 bijgerechten kiezen, welke neem je? Wil je de saus over het vlees of ernaast? Wil je patat of verse aardappelen? Wil je wat je over hebt, meenemen?

Een glas water krijgt iedereen hier als je aan een tafeltje gaat zitten, gratis. Frisdrank of koffie wordt gratis aangevuld, daar hoef je niet eens om te vragen. Ook heel bijzonder: de rekening wordt al gebracht als je net het hoofdgerecht hebt gekregen. En het bord van je disgenoot wordt weggehaald terwijl jij nog zit te eten. Het bestek is over het algemeen van plastic maar bij de voordeur staat wel dat je je wapen niet mag meenemen.

Kleding hebben ze hier in XXXL, dat snap je wel met die porties. Voor een S moet je echt zoeken. Je ziet vrijwel geen mensen op straat lopen; iedereen rijdt auto en parkeert precies waar diegene moet zijn. Voor de huizen staan minimaal drie auto’s. Buiten de stad lijken de huizen van houten panelen. Schijn bedriegt, want die panelen zijn van plastic. Overigens zijn het vaak net caravans, alleen zonder wielen.

Bij huizen van voor 1930 staat meestal een informatiebord met uitleg wie er heeft gewoond en wanneer. De route van 2.200 mijlen die Indianen rond 1838 noodgedwongen moesten afleggen van hun geboortegrond naar lege delen van Arizona, wordt Trail of Tears genoemd. In het oosten van Amerika zie je af en toe een bordje staan met Trail of Tears erop. Nergens een uitleg of toelichting.

Eerder heb ik al verteld dat Amerikanen hun auto vaak parkeren zoals je in westerns cowboys hun paard ziet vastmaken aan een houten hekje. Ze parkeren vaak hun auto niet parallel aan het trottoir maar schuin erop. Soms staat er bij de parkeervakken zelfs van die hekken. 

Ook schattig is te zien hoe goed Amerikanen hun tuin onderhouden, als ze die hebben. Voor het kleinste stukje grond hebben ze een grasmachine waarop ze kunnen zitten. Je ziet voortdurend (overwegend) mannen trots op die machine rondrijden in hun tuintje. We zagen op de snelweg een 'billboard' met daarop een foto van een man op een grasmaaier: 'Wanna be a hero?'.

Wat me ook opvalt, is dat Amerikanen - in ieder geval aan deze kant van het land - zo rustig auto rijden. Bij een kruispunt wacht iedereen. Het lijkt wel een wedstrijdje in wie het langst kan wachten met rijden. Oh, en op elke hoek staat een kerk. Ik heb nog niet eerder zoveel soorten geloven in soms kleine steden bij elkaar gezien. Bij ons kun je een kerk binnengaan; hier niet. Ik heb al vaak aan de deur gestaan, maar een kerk nog niet van binnen gezien. Volgens mij kun je alleen naar binnen voor een dienst.

Op de tv of op reclameborden zie je voortdurend advertenties voor medicijnen. Er komen dan mensen aan het woord die getuigen van de voordelen. Maar in het laatste beeld zie en hoor je vijf regels waarin wordt aangegeven wanneer je die medicijnen beter niet kunt nemen.

In dit deel van Amerika, het deel grofweg tussen Memphis en Savannah, spreken mensen je aan. Je hebt heel snel contact. De ene keer vraagt iemand of ik het kan vinden, wanneer ik bij een hoek sta te twijfelen. De andere keer komt de eigenaar van de zaak naar ons toe omdat hij heeft gehoord dat we uit Nederland komen. “Waar precies ligt dat in de UK?” Over Trump hoor ik niemand. Maar ik heb vooraf ook beloofd niet over politiek te praten, he! Kortom, we verbazen ons iedere dag, in positieve zin vooral. Ik ben benieuwd, herken je dit ook?

Sophia in USA XVI

De natuur is hier in het diepe zuiden van Amerika (speciaal voor lezer Piet) overweldigend. Tornado’s horen daar ook bij. Op het nieuws horen we soms waarschuwingen ervoor. In Tupelo hoorden we dat de stad deels was verwoest door een tornado toen Elvis peuter was. Toen ik dus vannacht wakker werd en het zag weerlichten, klap op klap hoorde, dacht ik gelijk aan een tornado. Het was ijzig stil in de kamer, alsof alles de adem inhield.

De nacht ervoor was ik telkens wakker geworden door een ventilatierooster. Daar kwam een geluid uit alsof men in de gang naast ons aan het stofzuigen waren. De airco doen we altijd al uit, net zoals de koelkast. Maar toen ik vannacht wakker werd, hoorde ik niets en bovendien was het heel donker. Het onweer verlichtte af en toe de kamer. Ik probeerde het licht in de badkamer. Nee hoor, de elektriciteit was inderdaad uitgevallen.

In het donker probeerde ik uit het trek- en ophaalsysteem van de screens wijs te worden. Dat is met licht aan al een verzoeking maar nu ging het verduisteringsgordijn omhoog en het ‘gewone’ screen nog meer naar beneden. Argh. Het land achter het hotel was gehuld in donker. De elektriciteitsuitval was blijkbaar niet alleen in het hotel. De bliksemschichten waren overal, maar inmiddels al iets verder weg. Het begon te regenen, keihard. En te waaien. We hoorden op een gegeven het dak soort kreunen. Dat was het moment dat ik aan een tornado moest denken.

Achter ons hotel, waar wij op uitkijken, staan bomen. Ik keek of die veel heen en weer bogen. Omdat die bomen alleen slechts een beetje wuifden, werd ik er gerust op. Ik probeerde een foto te maken van het weerlichten, maar ving alleen het licht erna enigszins op. Daarna werd het weer stikdonker om ons heen. Ach, regen zijn we wel gewend in Holland. We zijn maar weer gaan slapen. Ik werd wakker van het geluid uit het ventilatierooster. De stroom doet het weer! Het regent nog wel. Vandaag rijden we via de Natchez Park Way naar Memphis. We proberen nog ergens een wandeling door een bos te maken maar als het glad is, haak ik af. Ik ben veel te blij dat ik weer kan lopen na maanden revalidatie van een gebroken been.

En als antwoord op de vraag op ons blog: Het is in supermarkten en restaurants heel koud. Ik neem vaak een trui mee als we gaan eten omdat ik anders zit te bibberen. Als je op straat langs een winkel loopt en de deur gaat open, dan voel je gelijk een koude stroom lucht. Nu is het hier wel tegen de 35 tot 40 graden buiten. Lekker!

Sophia in USA XV

Heb je wel eens gehoord van het stadje Muscle Shoals in de staat Alabama? Nou ik niet, maar inmiddels weet ik dat hier een studio is waar in de jaren ’60 en ’70 de ene hit na de andere werd geproduceerd. Aretha Franklin, Percy Sledge, Paul Simon en ook The Rolling Stones, Cher, Linda Ronstadt en Rod Stewart zijn slechts enkele van de tientallen muzikanten die in de Muscle Shoals Sound Studio opnamen maakten. Chase Brandon is curator van de studio - “Ik zou dit geen museum durven noemen” – en hij vertelt er meer dan een uur begeesterd over.

Het is eigenlijk een ingeving om deze muziektour te boeken. Het plan is vandaag weer een mooie wandeling in het bos te maken. Bij het rondneuzen op internet stuiten we echter op een lied van de Amerikaanse band Lynyrd Skynyrd. In ‘Sweet home Alabama’ zingt de band onder andere over de studio en de befaamde sessiemuzikanten The Swampers die allerlei opnamen begeleiden. ‘….Now Muscle Shoals has got the Swampers, And they’ve been known to pick a song or two (yes, they do)…’. Dit refrein is een ode aan de vier geniale muzikanten die in staat zijn elke artiest naar een hoger muzikaal niveau te brengen. Het liedje van Lynyrd Skynyrd, van wie de meeste bandleden overigens omkwamen bij een vliegtuigongeluk, staat elk jaar in de Top 2000. In 2005 was de hoogste notering op plek 237, een piek die waarschijnlijk te maken heeft met de gelijknamige film met Reese Witherspoon.

Onze gids Chase brengt ons eerst naar de kelder van het pand. Daar vertelt hij over The Swampers. Deze studiomuzikanten werken eerst bij FAME Recording Studios maar uit onvrede over salaris beginnen zij een eigen opnamestudio in Muscle Shoals. Cher is de eerste artiest die hier haar liedjes laat opnemen. Al is deze lp niet erg succesvol, het nieuws doet de ronde dat hier uitstekende muzikanten werken. David Hood, Roger Hawkins, Jimmy Johnson en Barry Beckett, de namen zeggen me niet zoveel. Wanneer ik de lijst met liedjes zie waarop zij spelen, krijg ik diepe bewondering voor hun professionaliteit.

In de kelder is ook een geheime bar. In delen van de staat Alabama waren nog lange tijd ‘dry counties’ waar alcohol verboden was. De artiesten hadden zo hun eigen manieren om een glaasje te kunnen drinken. Met een flinke tik op de houten wand in de kelder is de bar toegankelijk. Daarna gaan we via een deur buitenom naar de opnamestudio. De technici zaten in een kleine kamer, die links en rechts vol apparatuur staat. In de studio is er een hoek voor de verschillende muzikanten, voor de drummer is er een aparte, glazen ruimte om de anderen niet te overstemmen. Chase laat ons alles zien en bovenal verlevendigt hij de tour met diverse anekdotes of details. Ook laat hij verschillende nummers horen die bij zijn verhaal passen. The Swampers waren professionals maar Chase doet niet voor hen onder in zijn rol als gids.

Alabama is een zuidelijke staat, waar in de jaren zestig het rassenconflict ook speelde, al ging het er niet zo ‘toxic’ aan toe als in Birmingham, vertelt Chase. “Muziek of muziek maken verenigt, of je nu zwart bent of wit. In de studio speelde de etnische achtergrond van de muzikanten niet mee. Waarschijnlijk ontstonden wel eens ongemakkelijke situaties wanneer ze gingen lunchen.” Als ik hem een toelichting daarop vraag, reageert hij niet. Ver voor zijn tijd ook natuurlijk. Uiteindelijk zit de tour door de studio erop. Het pandje is niet groot; de verhalen daarentegen zijn groots.

Chase geeft ons nog een tip voor de lunch: Champy’s World Famous Fried Chicken. Na de rondleiding, een wandeling door de stad Florence (onderdeel van de Muscle Shoals), een kijkje bij de indrukwekkende Wilson Dam hebben we honger. We worden al echte Amerikanen. Niet omdat we honger hebben hoor. Maar als we in de auto gaan zitten en op Google Maps de route bekijken, wordt eerst de motor gestart. Dan werkt de airco namelijk al. Haha, nog zo’n voorbeeld. De auto wordt inmiddels ook geparkeerd zoals Amerikanen vaak doen: alsof ze nog steeds paard rijden en die aan een reling willen vastmaken, dus parkeren ze schuin voor een pand, niet in de lengterichting van de stoep.

Champy’s is geweldig. Amerikaanser kan niet. De menukaart is er een om goed te bestuderen. Volgens ons zijn de porties al gigantisch en dan mag je er ook nog eens twee bijgerechten bij kiezen. Vooraf wordt aangegeven dat het eten vers wordt klaargemaakt dus het neemt even wat tijd in beslag. Wij zitten hier goed hoor. We praten met de serveerster, een jongedame met Ierse roots die graag naar Europa zou gaan, maar tegen de kosten ophikt als student. Even later komt de eigenaar kennismaken. Wanneer hij hoort dat er buitenlandse gasten zijn komt hij poolshoogte nemen. Oorspronkelijk komt hij uit Memphis maar toen hij een gezin kreeg, zocht hij betere mogelijkheden voor zijn kinderen. Openbare scholen in Memphis staan niet goed bekend en particuliere scholen zijn er peperduur, stelt hij. Hier gaan de zaken hem voor de wind. Restaurant Southern Grocery.aan de overkant van de weg, is ook van hem. Daar zijn we langs gelopen en zagen de tafels netjes gedekt. Champy’s met een uitnodigend terras en wapperende vlaggetjes trekt ons meer. Hij lacht: “Southern Grocery is een concept dat mijn vrouw heeft bedacht. Champy’s is meer zoals ik ben.”

Zoals we al vermoeden, zijn de porties groot. Het smaakt heel goed. Zelfs de ‘mac & cheese’ die ik volgens Chase moest nemen, gaat erin. Vanavond slaan we het diner maar een keer over. Morgen lonkt het ontbijt! Is Champy’s dan al open?

Sophia in USA XIV

Elvis, Elvis, Elvis. Het stadje Tupelo ademt Elvis. In deze geboorteplaats van de zanger staan zeker twintig gitaren her en der op het trottoir. De suggestie erbij: maak een foto en plaats deze op Instagram met #MyTupelo. Op allerlei muren kom je een ‘street art’-tekening van hem tegen. Bovenop een bankgebouw glinstert ’s avonds een verlichte gitaar. In het park voor het stadhuis staat zijn standbeeld. Het bronzen beeld van de Indianenchief, die ooit de baas was in dit gebied, staat enigszins aan de zijkant. Als klap op de vuurpijl is het geboortehuis te bezoeken. Elvis is in Tupelo het verdienmodel.




Als we Tupelo inrijden, zien we zeker drie kilometer langs de weg ‘fast food winkels’ en ‘vape shops’ achter elkaar, type bedrijventerrein. Als we later iets willen drinken, vinden we niets in de hoofdstraat. Google maps leidt ons naar een desolaat verlaten bedrijventerrein. We snappen er niets van maar gaan toch maar even kijken in de hoek. Achter de deur is een andere wereld. We stappen een ouderwetse saloon binnen. Serveersters in hot pants komen kauwgom kauwend op ons af. Heerlijk, dit is Amerika.

 




Rondom het geboortehuis van Elvis is een charmant attractieparkje gemaakt. Logisch want het huis zelf telt misschien zeven bij vier meter en dan heb je het gehad. De kerk is er tegenover geplaatst waar Elvis en familie destijds naar toe gingen, er staat een voorbeeld van de auto waarmee het gezin vertrok naar Memphis omdat vader daar werk hoopte te vinden en er is een kleinschalig museum. Wat mij opvalt zijn de getuigenissen, buiten aan de muren van het museum, van vrienden, klasgenootjes of leraren van Elvis. Allemaal geven ze aan dat hij altijd de gewone Elvis bleef die zij kenden. Al zijn we geen Elvis-fan, het museum is interessant.

We halen die middag ons hart op in het Tombigbee State Park en maken daar een heerlijke wandeling over rotsen, rivieren en bruggetjes. Ons oud-klasgenoot Sjaak Speijer heeft gelijk: je moet niet voor de steden naar Amerika komen, maar voor de natuur. Had ik dat al eens geschreven?

De volgende dag vertrekken we vanuit Tupelo dan ook niet via de snelweg maar via de Natchez Trace Parkway. Een weg door het bos die van Natchez in het zuiden van Mississippi 444 miles verderop naar Nashville gaat. We stoppen een aantal keren, bijvoorbeeld om de graven te zien van dertien onbekende soldaten uit de Amerikaanse burgeroorlog. In deze omgeving zijn nogal wat veldslagen geleverd. Elk stadje heeft wel een monument staan daarover.

Ook vandaag willen we weer een boswandeling maken. Het Tishomingo State Park heeft een ingang aan de Parkway. Hoera! We slaan af bij het bordje 304 mile. Bij het bezoekerscentrum kopen we een toegangskaart voor het park voor 2,18 dollar pp en krijgen een kaart van de trails. Het schijnt dat in dit natuurgebied grote rotsen zijn, als enige park in Mississippi. Inderdaad moeten we er omheen of overheen klimmen en klauteren. Voor onze voeten springen mini-kikkers weg, ter grootte van een oorwurm. Maar ja, liever die dan beren, slangen, elks, gordeldieren die we al zijn tegenkomen deze vakantie. Gisteren liep er trouwens een schildpad over de weg, gelukkig zagen we ‘m op tijd aankomen 😊.

In het Tishomingo State park zijn prachtige wandelingen uitgezet. De receptioniste in het bezoekerscentrum waarschuwt ons wel dat een trail tijdelijk is geblokkeerd ter hoogte van de camping. Volgens haar kun je via de weg de route later weer oppakken. Na een uurtje komen we bij de camping die mooi gelegen is rondom een meer. We proberen de trail te vinden. Als ik bordjes zie met ‘private property’ keer ik maar weer om. We weten even niet wat te doen, hetzelfde pad teruglopen dan maar? Plotseling komt er een ranger in zijn auto langs, leunend uit het open raam. “Howdy! Can I help you?” Ik moet er vreselijk om lachen. Op het juiste moment komt de cavalerie de hoek om. Wij blijken de eerste Hollanders te zijn die hij ontmoet. Natuurlijk wil hij helpen. Hij biedt ons een lift aan naar het parkeerterrein waar de auto staat. Ondertussen belt hij een andere ranger. Ook die komt eraan in zijn terreinwagen. De parkorganisatie wil op goede voet blijven met de eigenaar van dat stuk grond langs het meer, dus is de trail tijdelijk gesloten. Dat we nu een stuk langs de weg willen lopen om een andere trail op te pakken, gaat er bij de heren niet in. In Amerika lopen ze niet, althans ik zie ze niet. De steden lijken ook vaak verlaten omdat men vlak voor de deur parkeert waar men moet zijn. De ranger maakt dus zonder morren plaats in zijn auto, die vol ligt met wikkels en lege flesjes, apparaten en gereedschap, en geeft ons uit zijn koelbox twee ijskoude flesjes water.

Even later staan we weer bij de auto. Morgen lopen we wel weer een trail, het heeft zo moeten zijn voor vandaag. Zo’n aardig gebaar kunnen we niet afslaan. We rijden verder over de Natchez Trace Parkway zo de volgende staat binnen. Sweet home Alabama!

Sophia in USA XIII

Vanuit Indonesië komt er een verontrust telefoontje van dochter. “Is alles goed? Jullie zijn momenteel in een land in oorlog zowat. Kijk alsjeblieft uit.” Zij doelt op de Amerikaanse aanval op nucleaire doelen in Iran in de nacht van zaterdag op zondag. Op televisie wordt op alle (en dat zijn er veel) netten informatie gegeven over deze actie en de reactie van Iran. En het gaat er hier maar net om naar welke zender je kijkt voor de ‘juiste’ informatie. We zijn nog steeds in de USA.

Na Chattanooga zijn we naar Birmingham gereden. Een stad die in de jaren zestig een van de meest raciaal verdeelde steden in de VS was. Toen ik een peuter was en nog geen weet van discriminatie, gingen Afro-Amerikanen zitten in restaurants op plekken waar tot dan toe alleen witte Amerikanen welkom waren. Het was een geweldloos protest. Zij werden niet bediend toen. Deze sit-ins leidden tot gewelddadige arrestaties onder andere met gebruik van honden en een waterkanon. Ik kan me ook nog een documentaire herinneren over de bomaanslag op de Sixteenth Street Baptist Church, waarbij vier meisjes omkwamen, die speelden onder de kansel. Nu sta ik op het kruispunt bij de 16th Street, zie de kerk en ben onder de indruk. De stad werd destijds niet voor niets Bombingham genoemd. Het is eigenlijk niet voor te stellen dat het geweld gericht was (is?) tegen mensen van wie de voorouders ooit als slaven naar de VS zijn gebracht, hier onder vaak onmenselijke omstandigheden moesten werken en nu al generaties wonen, mensen die gewoon Amerikanen zijn.

Het Civil Rights Institute geeft een indrukwekkend beeld van het leven van zwarte en witte mensen in Alabama van eind 18e eeuw tot nu. Er is een klas ingericht voor witte kinderen anno 1953 en een klas voor zwarte kinderen in die tijd. Zij moesten niet alleen apart zitten maar ook was het lokaal met ouderwets materiaal ingericht, er werd ogenschijnlijk geen moeite gedaan om die kinderen goed onderwijs bij te brengen. Verder zijn er huiskamertjes te zien. Een bezoeker stoot mij aan: “Zo zag het er bij mij thuis vroeger ook uit. Deze expositie brengt herinneringen naar boven.”

Ik zie een meisje geeuwen en verveeld kijken. Zij bezoekt het museum met haar ouders, Afro-Amerikanen. Ze kijkt op haar telefoon, heeft geen interesse voor de expositie. Even verderop zie ik een (zwart) meisje op een bank slapen, capuchon omhoog. Het spijt me erg, ik zal eerlijk zijn: ik geef haar dan een reprimande van jewelste. Zeg zoiets dat ik uit Holland kom en me schaam voor de dingen die zijn gebeurd tegen onze medemensen. Dat iedereen de feiten die in dit museum aan de orde komen, goed tot zich moet nemen en dus niet moet gaan slapen maar de ogen openhouden. Ze stamelt dat ze hoofdpijn heeft. Een bezoeker naast haar neemt het voor haar op. “Zij werkt hier als vrijwilliger. Waarschijnlijk heeft zij deze expositie al tientallen keren gezien.” Je begrijpt dat ik mijn verontschuldigingen heb gemaakt met een knalrood hoofd.

De stad Birmingham is vrij overzichtelijk. Er werd pas een stad gesticht (in 1871) om de werknemers te huisvesten die werkten in de mijnbouw. De straten zijn ook hier kaarsrecht.
Heel bijzonder vind ik de ‘City Walk’ in het noorden van de stad. (en klik vooral op de link want het is prachtig om te zien wat je kunt doen met zo'n gebied) Het is een meters breed stuk dat onder highway 20/59 loopt. Het zou een niemandsland kunnen zijn, een gebied dat mensen mijden zo onder de wegen. Maar er hangen grote lampen om elke twee meter, alle muren zijn wit geverfd. Er is een breed, kronkelend pad aangelegd waar ook borden staan met uitleg over de stad. Het toeristenkantoor is er gevestigd en er is een groot skatepark. De stad zou doorsneden kunnen worden door de rijksweg zonder aansluiting van noord met zuid. In plaats daarvan is er de City Walk, briljant! 

Verder ontdekken we rondom first Avenue leuke zaken. Buiten lijkt het alsof er kantoor na kantoor is gevestigd, maar als je een deur opendoet kom je in heel bijzondere bars terecht. Het is overal ook best druk, terwijl je op straat geen mens ziet.
We krijgen in het restaurant waar we overigens erg goed eten (Bistro 218) een tip om naar ‘House of Found Objects’ te gaan. Een café met een concept dat in Rotterdam ook succesvol zou zijn, denk ik. Diezelfde ober vertelt ons dat er in Birmingham een grote Griekse gemeenschap is. Op internet lees ik er later over. Griekse immigranten op zoek naar een beter leven, vonden hier voldoende werk: in de mijnen en vooral in restaurants. “Er is altijd wel iemand in je familie die een restaurant heeft of er werkt.” Misschien heeft Bistro ook Griekse ‘roots’. Met malse octopusstukjes als voorgerecht en de vis ‘red snapper’ met gewone (!) aardappelen erbij en groenten als hoofdgerecht, eten we die avond niet typisch Amerikaans. Birmingham bevalt!

Sophia in USA XII

Er is geen boom te bekennen aan Riverfront, Chattanooga. In de brandende zon lees ik de tekst op een bord. Op dit punt begon de Cherokee chief John Ross een onderneming, een warenhuis en een veerdienst. Het was ook het punt van waar de Cherokees in Chattanooga begonnen aan hun gedwongen tocht naar het Westen, de Trail of Tears. Een punt om wat langer te blijven stilstaan maar mijn hoofd lijkt te ontploffen door de hitte. Onder een van de bruggen over de Tennessee river vinden we wat schaduw.

In het hotel vraag ik een plattegrond aan de receptioniste. En vraag haar hoe lang het lopen is naar het centrum. Ze lacht enigszins meewarig. “Je loopt rechtdoor en dan ben je ‘downtown’.” Amerikanen lijken nauwelijks te lopen, ja van hun auto naar de winkel. We hebben vandaag een aantal keren dat we een winkel willen binnengaan, maar dat we denken dat die is gesloten. Je ziet namelijk niemand en de ruiten zijn vaak met folie beplakt om de zon tegen te houden. Net zoals in de Mad Priest Coffee Roasters, een pijpenla waar we een heerlijke kop koffie drinken. De barrista vertelt dat ze maar een jaar in Chattanooga wilde blijven, maar ze woont er nu alweer vier jaar. “Het is een levendige stad, er gebeurt veel. Mensen van verschillende culturen leven ook zonder problemen naast elkaar. Bovendien is de stad niet te groot, haha het is soms net een dorp.”

Een stukje verder zit Southern Star, een zaak waar je kunt eten en ook maaltijden kunt kopen voor thuis. We eten de beste lunch tot nu toe: boterhammen met goed gevulde tonijnsalade en een zogeheten vijf lagen salade, ditmaal eens niet met een kwak dikke saus erop, maar net genoeg om het soms te missen (het is ook nooit goed he?). De VVV-informatrice adviseert ons het aquarium te bezoeken, een mega-groot gebouw langs de rivier. We zijn eigenwijs en blijven buiten rondkijken. Later lees ik dat er een rif is nagebouwd waar je haaien en roggen kunt zien. Toch een misser? 

Om nog wat oude huizen te zien, moeten we naar Bluff View. Het is een raar stukje stad waar we dan lopen, zoals we wel vaker tegenkomen in Amerikaanse steden. Je loopt onder fly-overs door, kruist brede wegen en er is alleen maar kaal gebied er omheen. Ik vraag me af of deze infrastructuur ontstaat doordat de mensen alleen maar in een auto erlangs rijden. Als je loopt, ervaar je zo’n gebied toch anders, dan wil je het (leuk) inrichten. Op de punt van de stad, naast de rivier, staan inderdaad nog enkele ‘mansions’ met pilaren aan weerszijden van de deur. Een witte, statige rechtbank. Omdat ik door het lopen in de volle zon oververhit dreig te raken, rennen we Universal Joint, ‘a full service neighborhood restaurant’ in. Ook hier weer denken we dat de zaak niet open is. Het terras ervoor is leeg. Binnen treffen we echter een sfeervol restaurant in een voormalige garage. Heel leuk! Ik drink de grote beker ‘lemonade’ snel op en in plaats van dat mijn hoofd aan de buitenkant in brand staat, voel ik het nu IN mijn hersenpan kraken. 

We hebben weer energie om deze leuke stad verder te ontdekken. Voormalige pakhuizen zijn nu winkelcentra. Het ziet er heel nieuw uit. Van barman Brandon in het café Hoptown horen we dat Chattanooga een dure stad is om in te leven. De gentrificatie heeft ook nadelen. Waarschijnlijk hebben vele rijkere inwoners vanuit de miljoenenstad Atlanta in het nabijgelegen Chattanooga een betaalbaar huis gekocht. De wijken verbeteren, evenals de levensstandaard van de omgeving. Het gemiddelde inkomen van een inwoner uit deze stad is ook hoger dan die van de gemiddelde Amerikaan. Het is ook een ‘witte’ stad. Ik ben benieuwd naar Birmingham, waar we nu naar toe rijden. Dat is overwegend weer een stad waar veel Afro-Amerikanen wonen. Wat een interessant land is dat Amerika toch!     

 

 

Voices of America 4

Als we vertellen dat we op vakantie naar Amerika gaan, levert dat anno 2025 vaak opgetrokken wenkbrauwen op. Wat hebben we daar nu te zoeken? Maar is men daar allemaal opeens een ‘plurk’? Tijdens onze reis door het diepe zuiden van Amerika praten we met mensen die we onderweg ontmoeten. Lees ‘Voices of America’ en oordeel zelf. Dit is de vierde aflevering van een reeks.

Vertel eens over jezelf?

“Mijn naam is Brandon en ik ben 24 jaar. Ik woon in Chattanooga, Tennessee, maar ben geboren in een stadje in Georgia. Ik heb een oudere zus. Mijn opa van vaderskant is op jonge leeftijd overleden, daar heb ik weinig herinneringen aan. De vader van mijn moeder komt oorspronkelijk van Sicilië. Ik zou graag eens naar Italië gaan maar ik heb geen paspoort. Ik ben niet naar college gegaan, wel naar highschool. Toen ik jong was, wilde ik politieagent worden. Haha, nu ben ik bartender in de zaak Hoptown. Ik volg nu wel een opleiding voor makelaar. Dat lijkt me interessant om onroerend goed te kopen en te verkopen.”  

Wat maakt je gelukkig?

“Familie! Ook heb ik graag vrienden om me heen. Verder speel ik basketbal, gewoon voor mijn plezier. Ook hou ik ervan om in de natuur wandelingen te maken. Er zijn in deze omgeving veel sportieve activiteiten te doen.”

Wie heeft je gevormd tot de persoon die je nu bent?

“Dat was echt mijn opa van moederskant! Hij was een sterke persoonlijkheid, een zelfverzekerde man, was succesvol. Hij had een bedrijf in distributie van autobanden. Hij moedigde me altijd aan, inspireerde mij. Mijn moeder had ook een heel goede band met hem. Hij is in 2020 overleden tijdens de Covid-periode. Hij moest in het ziekenhuis worden opgenomen, vreselijk. Eigenlijk weet ik niet eens waar hij is geboren op Sicilië, daar moet ik toch eens research naar doen.”   

Wat is een gewoonte of ritueel waar je niet zonder kunt?

“Oh my god, mijn lijf kan niet zonder nicotine. Ik ‘vape’ nu, maar ik zou graag zou stoppen met roken. Een goede gewoonte is dat ik minimaal drie keer per week naar de gym ga. Met mijn werk en wisselende werktijden is het soms moeilijk; eigenlijk zou ik vijf dagen per week willen sporten. In mijn appartementencomplex is een sportschool, dus dat is gemakkelijk. Aan huur betaal ik vijftienhonderd dollar per maand, exclusief servicekosten. Chattanooga is een dure stad om in te wonen.”  

Waar maak je momenteel zorgen over?

“Ik maak me zorgen over mijn moeders gezondheid. Ze rookt veel, is eigenares van een bar en heeft daardoor veel stress. Ze maakt veel uren. Mijn vader is gestorven in 2020, net als mijn grootvader tijdens de Covid-periode. Ik wil mijn moeder nu ook al niet verliezen.”

Wat geeft je hoop? 

“Mijn opleiding tot makelaar. Ik hoop dat ik in de toekomst succesvol ben als makelaar.”

Wat was een keerpunt in je leven?

“Het overlijden van mijn vader kwam echt als een mokerslag binnen. We wisten dat hij veel dronk maar hadden het idee dat hij best een goede gezondheid had. Tijdens de Covid-periode gaven zijn organen het gewoon op.”  

Wat ga je doen als je de hoofdprijs in de loterij wint?

“Ik koop gelijk een groot huis. Hoeveel geld win ik met die loterij? Heb ik nog genoeg geld om een Lamborghini te kopen? Verder zou ik de mensen om me heen helpen. Als ik nog geld over heb, zou ik een fonds openen voor daklozen in Amerika.”

Wat is je lievelingsplek in de USA?

“Ik heb eerlijk gezegd nog niet veel gereisd. Ik ben wel eens tijdens een cruise naar Jamaica geweest. Maar ik hou vooral van grote steden. Dan kies ik toch voor Atlanta, daar ben ik vaak geweest. Ik hou van de verschillende culturen daar, alle activiteiten die je kunt doen en ook van het eten. Washington DC is ook ‘cool’.” 

Wat zou je doen als je het één dag voor het zeggen hebt in Amerika?

“Ik zou ervoor zorgen dat iedereen in Amerika gratis toegang heeft tot gezondheidszorg. Veel mensen kunnen nu niet gewoon naar een dokter gaan omdat een bezoek te duur is. Als je een ziekte hebt, kun je bijna onmogelijk een verzekering krijgen. Gelukkig ben ik verzekerd.” 

Sophia in USA XI

Op 19 juni viert Amerika Juneteenth, ook wel bekend als Freedom Day en herdenkt men de bevrijding van de slaven in de VS. Voor ons betekent het dat we vrij kunnen parkeren in het nationale park Great Smoky Mountains. In het bezoekerscentrum geeft een ranger het advies een bepaalde route te lopen. Daar krijgen we geen spijt van. Een vooral uit rotsen bestaand pad langs de Oconaluftee rivier brengt ons na twee uur naar een hut waar je kunt overnachten. Dat zijn we niet van plan: die houten planken nodigen ook niet echt uit om te blijven. In de regen lopen we het pad weer terug.

Ondertussen moeten we de rivier vier keer oversteken over een boomstam, met leuning, dat wel. De rivier naast ons, is onstuimig en stort zich naar beneden. Dat levert soms mooie uitzichten op, die lastig op de foto te vangen zijn. Een stukje lopen we ook in een rivierbedding, waar nu een klein beetje water in staat. Het is dan zoeken naar droge stukken waar je je schoenen op kunt zetten. De warmte en het natte weer zorgen er ook voor dat er veel paddestoelen in allerlei soorten en maten te zien zijn langs het pad. Voor vriend René, die op een eerdere wandeling in een regenwoud elders op de wereld interesse toonde in paddestoelen, nemen we verschillende foto’s. 

Ditmaal zien we geen beren, schildpadden, gordeldieren of herten; we worden omringd door muggen. Vanavond voelen we wel waar het hen gelukt is ons te bijten. Terug in de bewoonde wereld besluiten we ons eerst op te knappen en dan te wandelen naar een ander deel van de stad Cherokee. Met de auto duurt die rit vier minuten maar lopend moeten we een omweg maken en zijn we meer dan een uur onderweg. Ons doel die namiddag is het Harrah’s casino. Dat willen we graag ervaren en gelijk kunnen we daar ook wat eten. In ieder geval iets anders dan de gefrituurde kippenborst van gisteren. 

Het is echt een andere wereld, een casino. Een megagrote luifel zorgt ervoor dat automobilisten hun passagiers comfortabel kunnen laten uitstappen. Binnen is het donker. Is het je wel eens opgevallen dat casino’s geen ramen hebben? Dan verliezen mensen alle begrip van tijd. Aan tientallen gokmachines zitten mensen, veelal ouderen (ouder dan zeventig 😊). Ik vraag aan een gokker of je rijtjes kunt vastzetten maar het enige dat je hier kunt doen op de machines is op de knop drukken voor een nieuwe gok. Je hoeft dus totaal niet na te denken. Ook niet over je betaling trouwens. We zien vaak dat mensen hun creditcard via een kabel hebben verbonden aan de machine. Zo hoef je ook niet telkens geld te storten. De kaarttafels zijn ook niet meer wat ze zijn geweest, of ik ben al tijden niet in een casino geweest. Er is geen persoon die de kaarten uitgeeft: alles gaat via virtual reality. Op het scherm vraagt de computergestuurde mevrouw of je nog een kaart wilt. Deze animatie heeft diep decolleté, dat dan weer wel. Ik vind er maar niks aan. 

We besluiten een van de vele restaurants op te zoeken. Gordon Ramsay heeft een food market hier, met een deel waar je pizza’s kunt bestellen, of in een andere hoek hamburgers of steaks/beef wellington voor 65 euro. De food market krijgt op internet overigens slechte recensies. We kunnen hier niets over zeggen want we eten er niet. We hebben een Italiaans restaurant gezien, met linnen en echt bestek. Daar blijkt de wachttijd bijna twee uur te zijn dus wordt het toch het Wicked Weed Smokehouse. We verbazen ons weer over de porties bij andere gasten, maar overigens ook over de formaten van de andere bezoekers. Mijn hemel, obesitas is in de USA echt een groot probleem. 

Na het eten proberen we een Uber naar onze lodge te regelen. De korte rit (4 minuten) maakt waarschijnlijk dat er geen chauffeur is die accepteert. We besluiten de gok (haha) te nemen en niet weer de omweg te nemen maar gewoon de straat uit te lopen. Ook daar blijkt een smal trottoir te zijn. Na tien minuten zijn we op onze bestemming. Geen idee waarom internet ons eerst via een omweg liet lopen. Uiteindelijk hebben we vandaag ruim 22.000 stappen gedaan! Morgen laten we de Smoky Mountains achter ons en gaan we op weg naar Chattanooga. Na een meer en de bergen duiken we weer een stad in. Ben benieuwd!

Sophia in USA X

Het is half vier en we zijn op zoek naar een café voor een bier en wijntje. We lopen van de ene kant van de stad over de brug naar de andere kant. Het is 35 graden. Daar zien we de ene souvenirszaak na de andere. Op de T-shirts en knuffels staat een tekst over de Cherokees, we bevinden ons momenteel in hun territorium. Op de labels staat echter ‘Made in China’. Het stadje Cherokee, aan de voet van de Smoky Mountains, stelt ons enigszins teleur.

We zijn aan de noordkant van de Smoky Mountains geweest, in Gatlinburg. Het levendige stadje en de prachtige wandelingen smaakten naar meer. Na onze rustige dagen aan het meer willen we de bewoonde wereld weer in. Aan de zuidkant van de bergen kun je namelijk ook trails lopen. En onze Voice Alyson noemde Cherokee als mooiste plaats in de USA. Ik moet eerlijk zeggen dat de omgeving wonderschoon is. Geklemd tussen de heuvels, begroeid met bossen, aan een snelstromende rivier ligt Cherokee. 

We lopen de straat in. Hier zien we echter alleen winkels met dromenvangers, T-shirts, knuffels en omslagdoeken. Waar moeten we vanavond eten? Na een uur lopen komen we terug bij onze lodge en aan de overkant zien we een zaak ‘All Fried Up’. Die dan maar in hemelsnaam. Ik neem de kleinste porties kip en moet kiezen welk stuk van de kip. Hoe weet ik dat nou? Bij Mr.Chow/LingLing in Schiedam at ik altijd de heerlijkste gefrituurde stukjes kip. Ik mag er ook nog twee bijgerechten bij nemen, dat worden dan bonen en ‘cole slaw’. De bediening is echt geduldig en aardig met deze onwetende Hollanders. De stukjes kip blijken twee hele borststukken te zijn, de bruine bonen zijn zo uit blik in een plastic kommetje gegooid. Alleen de ‘cole slaw’ is zoals we die ook in Nederland kennen. We gaan aan een tafeltje zitten en schuiven de loodzware stoelen aan. Het bestek is daarentegen van plastic. Zucht.

Vooraf hadden we ons verheugd op deze plaats aan de voet van de bergen. Collega Petra had ook het Cherokee museum aanbevolen. Daar zijn we gelijk bij aankomst heen gegaan. In de toelichtende film vooraf deed de conservator al een paar slagen om de arm. ‘We zijn een museum midden in een transformatie’. Bij een aantal lege vitrines stond een poster met de tekst ‘In ontwikkeling’. Op basis van de informatie die het museum ons gaf, kreeg ik de indruk dat de Cherokees weliswaar al zeker 2000 jaar hier woonden, maar enig bewijs werd hier niet van gegeven. De eerste archeologische vondst was een kano uit de 18^e eeuw. Wel werd goed aangegeven hoe Indianen na de Amerikaanse burgeroorlog een speelbal van de politiek werden. Dat beloften zijn gedaan en niet nagekomen. Wel waren er hele wanden gevuld met schilderingen die de barre tocht aangaven die de volken noodgedwongen van Oost naar West moesten ondernemen. Ik had graag verhalen gehoord van Cherokees over hoe zij opgroeiden, de verhalen die zij van generatie op generatie elkaar vertelden. Niets van dat al. 

In het museum werd wel aangegeven hoe men de toekomst zag. Er was een model gebouwd van het nieuwe gebouw en ook tekeningen gaven een hypermodern museum weer. Maar nergens werd toegelicht hoe de directie de geschiedenis van Cherokees zou willen belichten, welke keuzes zij wilde maken bij de nieuwe museale opstelling. De Afro Amerikanen hebben een veel kortere historie in Amerika maar kunnen met informatie wel drie musea vullen. Ik moet me nog maar eens gaan verdiepen in de geschiedenis van Cherokees want ik heb meer vragen dan antwoorden momenteel.

Ik kijk dan maar uit naar de wandeling in de bergen morgen. En het gaat niet om tafellinnen bij een diner of een aperitief voor het eten. We zijn nog steeds in Amerika en verbazen ons elke dag. Over de mensen en de manier waarop zij hier leven en wonen maar ook over de natuur met die geweldige magnoliabomen, de herten aan de rand van de tuin, het waterschildpadje dat zich wegmaakt op het strandje en over het gordeldier dat ik opeens langs de weg zie scharrelen. We blijven nog even!