Terima Kasih Pa……… Pa?

Indonesiërs zijn zeer beleefd. Iedereen wordt hier formeel aangesproken, en dan speciaal de (wat) ouderen.  Bapak (vader) gebruiken ze hier bijvoorbeeld voor de wat oudere man. Men kort het af tot Pa(k). De ‘k’ slikken ze meestal in. Dus de hele dag bedank je een oudere man met terima kasih Pa. Pa… hier in Indonesië heeft dat woord voor mij toch wat meer lading. 

Links is overgrootvader Müller met snor en daarnaast staat zijn dochter, mijn oma en de anderen zijn oud-ooms en tantes. Rechts een oudere zus van mijn oma.

Ik voel de aanwezigheid van mijn vader hier op een vreemde manier. Ik herken hem in oudere mannen, het maakt niet uit waar of wat ze doen. Of het nu de tuinman is in het resort op Bali of de man slapend op een rieten matje op de markt van Yogyakarta, ze geven mij een vertrouwd gevoel. Is het de vriendelijke knik, het beleefd groeten, het stapje opzij dat ze doen zodat ik erlangs kan; al deze kleine gebaren die ik vervolgens bedank met de zin ‘terima kasih Pa’. Het lijkt wel alsof dit bedankje verder gaat dan naar deze man alleen. Misschien bedank ik op deze (vreemde) manier mijn vader wel. Dat hij mij toch iets van dit boeiende land heeft meegegeven waar ik mij zo ongelooflijk thuis voel. 

Mijn vader heeft in Semarang zijn jeugd doorgebracht. Van de week ben ik weer teruggegaan naar de wijk waar hij samen met zijn broers en moeder heeft gewoond (zijn vader, mijn opa, is in 1943 overleden bij de aanleg van de Birma spoorlijn). Jalan Lingga is een straat waar je door je oogharen nog de Hollandse huizen kunt zien. De meeste zijn behoorlijk verbouwd, een aantal is vervangen door grote betonblokken van huizen. Het is vreemd om door de wijk heen te lopen. 

Zouden er nog mensen wonen die iets weten van de hectische periode zo rond 1955? Zouden er nog buren zijn die mijn vader gekend hebben? Hebben zij gezien hoe hij zijn moeder en jongere broers heeft verdedigd tegen fanatieke groepen die wraak wilde nemen op Hollanders of Indo’s? Hem misschien geholpen hebben om te vluchten omdat hij daardoor op een ‘dodenlijst’ stond? Het zijn verhalen die in de familie rondgaan en ik besef me dat ik, net zoals veel Indo’s, nooit meer het complete verhaal kan achterhalen. Het enige wat je kunt doen, is luisteren naar de verhalen en, tip voor Indo’s, naar Indonesië af te reizen en naar de streek van je ouders/grootouders te gaan om zo meer begrip te krijgen over het zwijgen, de mooie verhalen over Tempo Doeloe, de geluiden en de geur op te snuiven en vooral bij terugkomst ook jouw verhalen te delen met je (groot)ouders en je kinderen.

Terima Kasih Pa…..: sama sama putera