Onze gids Ahmed

Tijdens onze eerste excursie naar de Vallei der Koningen in Luxor ontmoetten we Ahmed. Hij is veertig jaar, getrouwd (met één vrouw), heeft drie jonge kinderen en woont in een stad zestig kilometer ten noorden van Luxor. Ahmed is waarschijnlijk de oudste zoon want in Islamtische landen wordt de eerste zoon altijd naar Mohammed vernoemd. Hoewel hij al sinds 1998 gids als gids werkt, heeft hij geschiedenis en archeologie gestudeerd. Het was over en weer even wennen maar na vijf dagen optrekken met zijn 'farao's', zoals hij ons aanspreekt, is er een prima sfeer ontstaan.

Ahmed raffelt een toelichting bij een tempel of bezienswaardigheid niet af; met passie legt hij ons uit welke farao de tempel voor welke god(en) heeft gebouwd. Altijd heeft hij saillante details die ons een levendig beeld geven van de tijd waarin de mensen toen leefden. Ontelbare keren moet hij de trappen naar de tempel van Hatsjepsoet hebben beklommen. Bovenaan klinkt het monter: "Farao's, de geschiedenis van Hatsjeptoet is een fascinerend verhaal."

Op de terugweg van een excursie vroeg ik wat hem drijft. Zo lang werken als gids en nog steeds enthousiast. "In onze familie werken zeven mensen als gids. Het zit in ons bloed. Ik hoop alleen niet dat mijn kinderen gids worden. Het is hard werken." Ahmed spreekt overigens vloeiend Nederlands. Hij heeft ooit les gekregen van een Nederlandse die in Luxor woont. Alleen als je hem iets vraagt wat niet over Egypte, geschiedenis maar over iets pragmatisch zoals het dagelijkse leven gaat, zoekt hij naar woorden. Converseren in een andere taal blijkt toch iets anders.

"Welke toekomst zie je voor je kinderen?" vraag ik hem. "Hopelijk willen ze studeren en worden ze architect of dokter. Ik doe mijn best", lacht hij. Voor de zekerheid vraag ik hem wat hij hoopt voor zijn dochter. Je weet het in Egypte tenslotte maar nooit. "Dat ze professor wordt of arts. Een goede baan." Ik bedenk me dat ik hoop dat mijn kinderen gelukkig zijn. Maar als ik "And happy?" opper, reageert hij niet. De jonge mensen met wie ik sprak over hun toekomst, waren daar veelal duidelijker in. De ober Abdo, ongeveer 23 jaar, vertelde dat hij graag naar andere landen zou willen reizen bijvoorbeeld. "Voor een Egyptenaar is dat heel moeilijk. Politiek," zei hij veelbetekenend. "Natuurlijk heb ik een goede baan en wil ik hier blijven wonen. Ik hou van Egypte. Maar de mogelijkheid..." Ook de jonge vrouw die ik laatst in de lounge sprak, gaf aan dat ze meer van het leven zou willen genieten. Het is soms moeilijk in te schatten. Iedereen heeft hier een moderne telefoon, is over het algemeen modieus gekleed (met bijpassend hoofddoekje) en lacht vaak en veel. 

(Oh jee, ik krijg net een update van De Volkskrant dat Trump de verkiezingen heeft gewonnen. RAy, help!)

Bij de Luxor Tempel gisteravond kwamen we vier jonge vrouwen tegen. Goed gekleed, prachtige meisjes. Luidop babbelend met elkaar en etend uit een zak chips. Ik lachte erom en vroeg of het smaakte. Vaak is taal universeel. Zij snapten ieder geval gelijk wat ik bedoelde. Of wij met hen op de foto wilden? Natuurlijk, maar dan ook één met onze camera! Na de fotosessie maakte een vrouw een gebaar naar haar hart en daarna naar ons. Ook zonder dat Ahmed ons vertelde dat zij ons verwelkomden in Egypte en blij waren dat ze ons hadden ontmoet, begrepen we haar. De jongelui zien er tevreden uit, maar als je verder vraagt hoor je het verlangen naar meer vrijheid er volgens mij in door.

Onze gids Ahmed zou ook wel eens willen kijken op de Place de la Concorde in Parijs. Daar staat nu de obelisk waarvan alleen de sokkel nog voor de tempel in Luxor staat. Maar weggaan uit Egypte, waar zijn roots liggen, is ondenkbaar. Zijn vader was architect en zijn grootvader was archeoloog en later directeur van het tempelcomplex in Karnak. Toen ik hem vroeg welke tempel in Egypte hij het mooist vond, noemde hij ook direct die in Karnak. De geschiedenissen van de farao's zijn hem met de paplepel ingegoten blijkbaar.

"Farao's, kijk eens hoe mooi deze cartouche is. Neem er vooral een foto van. En zie je hier koning Ramses de grote op zijn strijdros, in de veldslag bij Cadiz (?). En kijk eens hier...." 

Met een koetsje door Aswan

Zonsondergang, een prachtige tempel met immense beelden ervoor. Een perfect moment om een foto te maken. Alleen bleek het geheugen van de mobiele telefoon van Marija al helemaal vol te zitten. In deze tempel was fotograferen binnen niet toegestaan, dus dat was een meevaller. We besloten later in de stad in een telefoonwinkel een extra geheugenkaartje te kopen. Gids Ahmed zou ons daarbij helpen. 

Vanaf de tempel gingen we met een koetsje de stad Aswan in. De koetsier Youssef bleek een vrolijke man die ons wees op allerlei interessante gebouwen. Wij waren meer geïnteresseerd in de lange rijen die voor sommige winkels stonden. Vooral vrouwen stonden wapperend met briefjes in hun hand ongeduldig voor een dichte deur te wachten. Eerder had onze gids bij zo'n rij gezegd dat het ging om mensen die werk zochten. Ik vond het vreemd omdat het voornamelijk vrouwen waren, terwijl je die in het straatbeeld of in winkels nauwelijks ziet. Youssef legde uit dat vlees erg duur is in Egypte en dat militairen kortingsbonnen daarvoor krijgen. Het vlees is alleen wel beperkt verkrijgbaar. Dit verhaal geeft toch weer een andere kijk op Egypte. 

Youssef liet zijn paard langs een rijtje winkels lopen. Vanaf de bok riep hij iets. Het Arabisch is een harde taal. Het lijkt geschreeuw en gevloek naar elkaar. We begrepen dat hij op zoek was naar een winkel met de juiste geheugenkaarten. Wat een service. In het juiste winkeltje later zette de man het kaartje voor Marija in haar telefoon. Voor vier euro kan zij in ieder geval weer volop fotograferen. 

"Willen jullie een glaasje muntthee drinken?" Youssef wees op een soort terrasje. Krakkemikkerige stoeltjes in allerlei kleuren, schots en scheve tafeltjes, ernaast een sisapijp. Ik wees op mijn buik en antwoordde Onze vrolijke koetsier dat we dat beter niet konden doen. Voor Youssef was het geen probleem, hij liet de zweep neerkomen op de straat naast het paard. Hij draaide zich om. "Ik sla mijn paard niet hoor, maar dan weet ze dat ze nu harder kan lopen. We moeten zo een berg op." Sommige dieren worden niet zo goed behandeld. Voortdurend hoor je ezels balken, honden lopen schuw weg als je in de buurt komt, wat ook veel zegt, en bij veel paarden zie je de ribbetjes. Maar ja, aan afvalmanagement doen ze hier ook niet, lijkt het.

Op toeristische spots is het opgeruimd maar hier in de straten van Aswan ligt het vuil op bergen naast de huizen. Ze gooien van alles op straat, niet alleen plastick ook etenswaren. De pyramide met prioriteiten hebben ze in Egypte dan weer niet. 

Terwijl ik op het zonnedek zit te schrijven aan dit verhaal vliegt er een zwerm bijen over.het wordt echt even zwart om me heen. Mijn buurvrouw en ik duiken een beetje ineen en kijken elkaar aan. Daar gaat de koningin, wijst ze. "Er gebeurt altijd wat op dit schip. Als we denken dat we even kunnen rusten van alle indrukken, is er dit weer." Ik ga maar even een kopje koffie halen en even heerlijk niets doen! Salam.

Een Nijlcruise?

Vandaag varen we met de ms Semiramis over de Nijl van Aswan naar Edfu. Marija en ik zijn bezig met een Nijlcruise die in Luxor is begonnen. Ik vroeg me altijd af of een cruise leuk zou zijn en eerlijk gezegd weet ik het antwoord nog niet. We vervelen ons geen moment hoor en de boot is oud maar prima. Nu moet je niet denken aan een superdeluxe cruiseschip maar neem meer een boot op de Rijn in gedachten. Het leuke van dit schip is de bemanning. Ik weet niet of Egyptenaren bekend staan om hun humor maar hier houdt men echt van een grapje. 

 De kamermannen (is er een mannelijk equivalent voor kamermeisjes?) hebben er schik in om de baddoeken elke dag kunstig neer te leggen. Soms als een zwaan, maar ook als een slingeraap en gisteren hadden ze een gezicht gemaakt en mijn zonnehoed erop gezet. Zelf hebben ze vervolgens de meeste schik erin. Als we de heren tegenkomen op de gang, vragen ze breed lachend hoe we het vonden. In het restaurant vinden ze het ook leuk om iemand op het verkeerde been te zetten. Als ik net een bord heb volgeschept met lekkere hapjes, halen ze het achter mijn rug om snel weg en zetten het bord ergens anders neer. Er is een grote Nubische kok die mij altijd plaagt. Ze hebben wel meer ontzag voor ons, of liever gezegd voor Marija, gekregen sinds ze weten dat zij ook professioneel kok is. 

Tijdens een diner vertelde Marija over een gerecht toen wij bij het buffet stonden. Als zij het over haar werk of haar beroep heeft, krijgt ze iets statigs. Ze recht haar rug, steekt haar kin de lucht in en vertelt op een manier die respect afdwingt. De Egyptische kok keek met ontzag toe. Toen ik hem vertelde dat Marija een collega is, riep hij de chef erbij. Die keek haar even aan en bromde "chef-kok?". Vervolgens werd Marija uitgenodigd om de keuken te bekijken. Ik liep natuurlijk vlak achter haar aan, altijd in voor een gesprek met een 'local' of indruk opdoen in een ander land. De chef toonde ons het 'natte deel' van de keuken, liet ons waar de toetjes werden gemaakt en in welke ruimte het vlees werd gesneden. Het zag er heel schoon uit, moet ik zeggen, zeker gezien het feit dat het spitstijd was voor hen. 

Niet alleen in het restaurant en de keuken zijn ze aardig voor ons. Ik heb nog geen onsympathieke Egyptenaar ontmoet. Met vrouwen komen we moeilijker in contact. Gisteravond bezochten we de avond met Nubische dans en muziek in de lounge van ons schip. Er waren nog twee stoelen vrij bij een groepje jonge mensen. Vrouwen met hoofddoekje, mannen heel modern gekleed. Een fles water op tafel. Ik vroeg aan één van de meisjes of zij ook een cruise deden. Maar ze bleken in Aswan te wonen en waren een avondje uit. Op de vraag of zij het naar haar zin had in Aswan, schudde ze ontkennend haar hoofd. "No, it's not okay for me". Ze wilde naar een grote stad, naar het buitenland. Ze had grootse plannen. Of dan weer even later met haar zus en schoonzus te giechelen om een Duitse toeriste die met één van die Nubische dansers probeerde in de pas te komen. 

Het lijkt me niet gemakkelijk om vrouw te zijn in landen zoals Egypte. Onze gids vertelde 'maar' met een vrouw getrouwd te zijn, hij had geen geld voor meer. Bovendien kwamen er maar problemen van, vond hij. De afgelopen dagen heeft Ahmed, onze gids, ons van alles bijgebracht over de duizend goden van weleer en de verschillende dynastieën in het Farao-tijdperk. Wat we allemaal nu wel weten, is het gebaar van ruzie, problemen of oorlog. Als hij daarover sprak, maakte hij altijd hetzelfde gebaar. De wijs- en middelvinger van zijn ene hand deed hij bijeen, evenals deze twee vingers van zijn andere hand. De andere vingers kromde hij in zijn hand. Vervolgens vlocht hij de vingers ineen. Het symbool voor onheil, ruzie.

Als we 's avonds in een koets door Aswan rijden, blijkt de koetsier het symbool ook te kennen. Hij vertelt over zijn kinderen en dat één keer trouwen duur genoeg is. Marija en ik maken het gebaar met de vingers. "Ja, er komt ruzie van als je meer vrouwen hebt", zegt hij lachend. Hij wijst op de etalages met kleurrijke baljurken. Allemaal te huur voor een huwelijk. "Je draagt een jurk of pak misschien een paar uur in je leven, dat ga ik niet kopen." We zien tijdens deze rondrit een andere kant van Egypte. Op de toeristische punten is het schoon en staan er vuilnisbakken. Hier in de straatjes van Aswan ligt het vuil metersdik langs de stoeprand. Er is geen afvalbak te bekennen. De straten zijn van aangestampt leem, ezels, geiten en roedels honden lopen door elkaar heen. Dit is ook Egypte! Op onze Nijlcruise raken we verwend en denken we dat het hier alleen maar pracht en praal is. Egypte bestaat voor 92% uit woestijn; de andere twee procent zijn de steden. Om van de ene naar de andere stad te komen, moet je altijd door de Sahara rijden, horen we. Toerisme is een belangrijke vorm van inkomstenbron voor veel Egyptenaren. En de toeristen blijven tegenwoordig weg uit deze contreien. Wij zijn in ieder geval enthousiast over onze gekozen vakantiebestemming. Vooruit, zelfs de boot met haar vrolijke bemanning en zonnedek (!) bevalt ons.

Bakshees, bakshees

Palmbomen, een moskee, een felouka en vooral de Nijl. Dat zie ik als ik om me heen kijk. Het is de tweede dag van de Nijlcruise die ik samen met Marija heb geboekt. We hebben nog steeds het gevoel dat we het niet echt beleven. De kamer is steeds als vanzelf opgeruimd en schoon en alle maaltijden worden geserveerd. Tot nu toe bevalt deze cruise ons uitstekend.

Vanmorgen kreeg ik tranen in mijn ogen toen de gids ons vertelde wat er nog meer op het programma staat deze week. Dat we dit zo maar kunnen doen! Vannacht lag ik maar te malen in bed omdat ik bang was dat ik zou vergeten wat we dag hadden gezien. Want dat is veel hoor. Om 07 uur stond gids Ahmed op ons te wachten. Samen met twee andere Nederlanders die hebben geboekt bij www.Egypt.nl, Conny en Walter, gingen we Luxor in. Binnen vijf minuten waren we al bij twee prachtige grote beelden die bij de Memnon-tempels staan.

Daarachter tekenden zich al de kalksteen bergen af waar zich de Vallei der Koningen bevindt. Er schijnen ongeveer 140 graven te zijn waarvan er 63 toegankelijk zijn. Niet allemaal tegelijk want om de zoveel maanden zijn er andere graven toegankelijk. Het is niet voor te stellen dat mensen 2000 jaar voor christus deze tempels en graven hebben gebouwd. Soms zijn de kleuren op de muren nog helder en lijken de hieroglyfen gisteren te zijn ingekrast.

We hebben gisteren tot een uur of twee (dus 7 uur op pad) zoveel tempels en graven gezien, dat ik nog eens moet nakijken waar we nu precies zijn geweest. (Die in Karnak was indrukwekkend) Ik dacht dat we 's middags op het zonnedek direct in een diepe slaap zouden vallen maar ik had geen rekening gehouden met de Egyptische kooplust. "Lady, lady." Ik keek over de reling en zag twee Arabieren op een bootje. Met een reuzenzwaai gooide de koopman een pakketje omhoog dat net niet in het zwembad plofte. "Lady, lady, what is your price?" Haha, onderhandelen, dat vind ik erg leuk. In Indonesie heb ik een goede leerschool gevolgd dus laat dat maar aan mij over. Met een plof volgde een tweede pakket, waarin een andere kleur tafelkleed zat, ditmaal met servetten. Met veel misbaar en veel geschreeuw over en weer kwamen we een prijs overeen. De koopman vroeg of ik niet wilde vragen of iemand anders nog iets wilde kopen. Waar ik geen erg in had tijdens het onderhandelingsspel, was dat zich een kring van belangstellenden rondom me had gevormd. Tja, een middag op het zonnedek, varend van Luxor naar Edfu, biedt zoiets een welkome onderbreking natuurlijk. 

Omdat ik geen klein geld had, wisselde ik een biljet van 50 euro bij de shop op ons schip. "Ik heb hier ook tafelkleden te koop, wat heb je ervoor betaald?" De winkelier startte gelijk de onderhandelingen over een volgende aankoop. Mijn hemel, het is waar wat je hoort en leest over Egypte: iedereen wil iets aan je verkopen. Ik kreeg trouwens alleen twee euro munten voor mijn biljet terug. Daar was de koopman niet blij mee, omdat Egyptenaren geen buitenlandse munten kunnen inwisselen voor Egyptische ponden, alleen biljetten. Het betalen was ook een belevenis. De receptionist van het schip opende een deur, die vlak boven het water en bij de boot was. We stonden op de rand waar normaal de loopplank aan wordt gekoppeld. "No, no, not outside, we have to take care for you." Ik boog me blijkbaar teveel over de rand, want de receptionist duwde me terug de deuropening in. De koopman trok zijn djellaba omhoog zodat er een groot vangnet ontstond waar we het geld in konden gooien. Blijkbaar had ik toch niet voldoende afgedongen want hij riep dat hij nog een verrassing voor me had. Hij deed een greep onder de plank waar hij op zat en haalde een shawl tevoorschijn. Toen ik op het dek terugkwam met een witte katoenen shawl om mijn schouders, ging men nog net niet applaudiseren. Iedereen stond aan de reling, lachtten en wilden mijn aankopen zien. Ons reismaatje Conny concludeerde dat het erg leuk was om mee te maken. Ze had veel foto's gemaakt en een filmpje net toen de koopman weer een nieuw tafelkleed omhoog gooide. Ik ben benieuwd! 

We hebben in ieder geval al een aantal vrienden gemaakt onder de bemanning die net zo meeleefden met de onderhandelingen als de passagiers. Ik weet niet of het feit dat we toch met respect voor elkaar het spel van kopen en verkopen hadden gevoerd, had geholpen maar de bediening op de boot is erg vriendelijk en behulpzaam. Toen we na de lange dag gisteren naar onze kamer gingen, wachtte ons ook een verrassing. De handdoeken waren zo in elkaar gevlochten dat het leek alsof er een aapje aan het plafond hing. 

Genoeg geschreven, het is lunchtijd!