Op weg met Hastono

Na zeven heerlijke dagen in Yogyakarta ging onze reis verder naar het eiland Karimunjawa. Gids en chauffeur Hastono zou ons brengen met de auto naar Jepara, een stad in het noorden van Java. Een reis van ruim 400 kilometer, waar we elf uur over gedaan hebben. 

We zijn overigens niet in een rechte lijn gegaan, hoor. Hastono weet altijd wel weer een bezienswaardigheid of leuk eettentje. We hebben bijvoorbeeld onderweg een koffiefabriek bezocht. Even de benen strekken en gelijk iets leren over de productie van koffie. Boven de ingang van de fabriek stond het jaartal van opening, 1911 en volgens mij is er sindsdien niets veranderd. Wat een oude meuk stond daar. De bonen werden nog handmatig geselecteerd. 

Ongeveer dertig dames zaten in de fabriekshal op een krukje de slechte koffiebonen eruit te halen. De meesten werkten alleen in de ochtend om iets bij te verdienen, vertelde de opzichter (een man). Ik moest ook nog plaatsnemen op een krukje. Waarschijnlijk zou mijn uurloon heel laag liggen want na vijf minuten had ik drie gekneusde boontjes uit de berg gehaald. De dames zaten onderling wel met elkaar te praten, het zag er niet uit alsof de baas er bovenop zat en toen we weggingen, werden we vrolijk uitgezwaaid.

De weg vanuit Yogyakarta richting noorden leidt langs een prachtig gebied. Af en toe zie je de vulkaan Merapi in de verte. Rijstvelden overal om je heen. Boeren die met een ouderwetse machine de grond omploegen terwijl de witte reigers om hen heen fladderen. En altijd die brommertjes die links en rechts langs je schieten. Op een tweebaansweg, welteverstaan. Hastono vroeg of we zijn ouderlijk huis wilden zien, dan reden we even langs. Je weet zeker het antwoord al? 

Het mooie van Hastono is, vind ik, dat hij een moderne Indonesische man is, maar dat hij trots is op de tradities van zijn familie en zijn dorp. 

Geen moment merkte ik enige gene toen hij ons rondleidde door het houten huis van zijn ouders. Geen plankje aan de buitenkant was hetzelfde, de vloer was van aangestampte klei, en de muren van bamboe. “Het toilet is daar achteraan, het is niet modern”, wees Hastono me de weg naar de kamar kecil, twee voetstapjes naast een gat in de vloer. Ernaast staat altijd een grote betegelde bak met water en een pannetje zodat je het toilet kunt doorspoelen. Papier gebruiken is uit de boze, want dan raken de leidingen verstopt. Maar eerst ging zijn tante met een borstel en ammoniak in de weer; daarna mocht ik er pas in.

Hastono’s vader nodigde ons uit voor een kopje thee met een snack: gebakken banaan of gefrituurde cassave. Moeder kwam er ook bij, evenals als opa. Iedereen zat op zijn gemak, ik merkte geen haast. Hoe zou ik thuis reageren als mijn zoon voor de deur stond met vier gasten, neem ik dan ook de tijd? Dit was in ieder geval een gastvrije ontvangst. Bij het weggaan, viel ons oog op een formulier dat we vaak bij een huis zien hangen. Erop staan data, namen en getallen. Naast het formulier hangt ook een bakje. Hastono legde ons uit dat iedere familie elke week geld in dat bakje doet voor de gemeenschap, vaak het eigen straatje of de kampong. Dat geld wordt opgehaald en bewaard totdat er iets moet worden gekocht, zoals stoelen voor een bruiloft of iemand financiële hulp nodig heeft.

Zo reden we met kleine omwegen naar het noorden. Aan het einde van de dag wilden we allemaal het liefst ons in het hotel even opfrissen, maar Hastono liet ons eerst de haven van Jepara zien. Gekleurde vissersboten tuften een voor een het haventje in en langs de weg stonden de eerste manden met verse vis al gereed voor kopers. Het was inderdaad een prachtig gezicht, zeker met de zonsondergang. Jammer alleen dat de mensen hier hun afval achter zich neer gooien. Het bewustzijn omtrent het milieu moet hier nog doordringen. 

Die nacht zouden we nog in Jepara slapen; de volgende morgen moesten we om 09 uur de fast ferry halen naar het eiland Karimunjawa. Hastono zette ons op tijd af bij de haven en daar namen we afscheid van een supergids. Tot gauw hoop ik weer!