‘Tourdriver’ Hastono is ambassadeur voor Indonesië

Hij noemt zichzelf een gids/chauffeur, maar daarmee doet Hastono Setyaji zichzelf te kort. Hij is een ambassadeur voor Indonesië. Of hij je nu met een busje naar attracties rijdt, met de brommer voorop gaat of toegangskaartjes voor je regelt van een bezienswaardigheid waar meters rijen staan, Hastono doet het goed én met een glimlach. 

Frans Kouwenhoven, van Alamanda bed & breakfast in Yogyakarta, zag Hastono negen jaar geleden met een Hollands stel in de weer bij de Prambanan tempel. Blijkbaar deed hij dat toen zo geroutineerd dat Frans er direct een nieuw staflid in zag. Ze dronken eens koffie en Hastono was aangenomen. In de afgelopen negen jaar heeft de inmiddels 33-jarige Javaan zich opgewerkt tot één van de managers, al zal Hastono dus ervoor waken zich zo te noemen. Het luistert hier blijkbaar nauw in de hiërarchie op het werk. De staf ziet er meer uit als een vriendengroep. “Ja, dat is wel normaal in Indonesië om zo om te gaan met je collega’s. We try to work in good relationship.” Hastono is wel degene die zich kan veroorloven om grapjes te maken met de stafleden; andersom zie ik dat niet zo snel gebeuren. Hij is degene die het goede voorbeeld is voor de jongere stafleden. “Ik vind het fijn om de anderen te zien groeien. Dat kan bij Alamanda. Frans is een goede werkgever. Hij biedt ons veel mogelijkheden om ons te verbeteren. Als iets mogelijk is, dan kan het, wat hem betreft. Zo kon ik – en nu ook de anderen – op Engelse les. Maar ik had al anderhalf jaar als gids destijds gewerkt in Malioboro-straat, dus na één maand ben ik ermee gestopt omdat ik vond dat ik  niets leerde. Zonde van de tijd.”

Voor de covid-pandemie maakte Hastono veel meerdaagse tours met gasten, nu komt het toerisme mondjesmaat op gang en blijft het vaak bij een dagtrip. Op Instagram valt me altijd op dat Hastono ervan houdt in de natuur te kamperen. Dan plaatst hij foto’s van een tentje ergens op een kale bergtop. Hij probeert dan zo weinig mogelijk eten en spullen mee te nemen. “Echt om te relaxen, samen met vrienden. Het is heerlijk om wakker te worden en de zon op te zien komen. Dat gevoel wat je dan hebt, is ook vakantie.”

Enkele jaren geleden heeft Hastono een maand gereisd in Europa, samen met Awe, een ander staflid bij Alamanda. Frans had de twee geholpen met het samenstellen van de route. Ook had hij gasten van Alamanda, die hij enigszins kende, gevraagd of zij wellicht onderdak wilden bieden aan de twee die nu eens zelf toerist waren. Frankrijk, Italië maar vooral Nederland beviel. “Europa is fijn, anders dan Azië, alles is meer georganiseerd. Ik houd ervan om mensen te zien in hun omgeving, hoe zij leven. Ik zou graag nog eens zo’n tour willen maken, maar ik ben gaan duiken onlangs in Papoea, dus moet eerst weer sparen!”

Hij heeft ook geleerd van Europeanen, vertelt hij. Na discussies moet je niet lang boos blijven. Als Indonesiërs onder elkaar een lastig gesprek hebben, kan het volgens hem jaren duren eer de sfeer weer goed is. “Als ik nu met mijn vader een discussie heb, zeg ik er gelijk bij dat ik hem niets kwalijk neem. Frans kan soms ook uit zijn slof schieten als er iets verkeerd gaat maar tien minuten later is alles weer okay.”

Over politiek wil hij liever niet praten. Dat is een gecompliceerd onderwerp hier. Hooguit wil hij kwijt dat er in Indonesië veel corruptie is. “Dat kunnen we echter niet veranderen.” Hij is er wel trots op Indonesiër te zijn, een Javaan. “Wij verdienen hier niet veel; in Europa hebben jullie het goed qua geld. Maar hier is meer vrijheid. Jullie hebben veel regels, pff. Het verkeer bijvoorbeeld in Europa: jullie hebben zoveel regels waarop jullie vertrouwen als je auto rijdt. Als een automobilist met hoge snelheid een kruispunt nadert, gaan jullie ervan uit dat hij remt omdat hij van links komt. Je rijdt gewoon door omdat jij van rechts komt en voorrang hebt. Hier schuift iedereen een beetje op om de andere verkeersdeelnemer ook ruimte te geven. Dat gaat – zonder allerlei regels – meestal goed.” Ik hoop het maar. Morgen maken we een tweedaagse tocht met hem en rijden via het Dieng plateau naar Semarang. “Ik houd ervan om op pad te gaan met toeristen. Het gaat mij om de uitdrukking op de gezichten van onze gasten als zij bijvoorbeeld de terrassen met rijstvelden zien of mensen aan het werk op een rijstveld. Daar geniet ik van.”